ติดตามผ่านช่อง : Siammongkol Youtube Channel

“เสียมราบ” ชื่อนี้มาจากไหน ฤาเพิ่งถูกนำมาใช้สมัยกรุงรัตนโกสินทร์?

“เสียมราบ” ชื่อนี้มาจากไหน ฤาเพิ่งถูกนำมาใช้สมัยกรุงรัตนโกสินทร์?

พระสงฆ์เดินผ่านบริเวณปราสาทนครวัด ในจังหวัดเสียมราบ ของกัมพูชา เมื่อวันที่ 3 มกราคม 2000 (AFP PHOTO/Philippe Lopez)

 

คำว่า “เสียมราบ” หรือ “เสียมเรียบ” เป็นชื่อจังหวัดอันเป็นที่ตั้งของปราสาทนครวัดอันโด่งดังของกัมพูชา มีการอธิบายว่ามาจากตำนานที่ พระร่วงผู้นำชาวเสียม (สยาม) ไปหมอบราบด้วยความเกรงกลัวอำนาจพระเจ้าปทุมสุริยวงศ์ สถานที่บริเวณดังกล่าวจึงถูกเรียกกันว่า “เสียมราบ” นั่นเอง (ตำนานดังกล่าวมาจากเอกสารเขมรที่น่าจะแปลในราว รัชกาลที่ 4-5 เพราะมีการตีพิมพ์ครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5)

ศานติ ภักดีคำ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องเขมรบอกว่า นี่แสดงให้เห็นว่า “แม้แต่ผู้เขียนพงศาวดารเขมรเองก็ไม่สามารถอธิบายได้ว่า ‘เสียมราบ’ นั้น ราบเมื่อใด และราบเพราะเหตุใด จึงต้องแต่งตำนานอธิบายสถานที่”

แต่ขณะเดียวกันก็มีพระราชพงศาวดารเขมร ฉบับออกญาพระคลัง (นง) ที่ได้จดบันทึกการทำศึกในสมัยรัชกาลสมเด็จพระบรมราชาธิราช (พระองค์จันท์) เอาไว้ว่า ไทยได้ยกทัพมาตีเมืองเขมรและแพ้กลับไป ณ บริเวณเมืองพระนครหลวง นั่นจึงอาจเป็นสาเหตุที่ “เสียมราบ” ถูกนำมาใช้เรียกพื้นที่บริเวณเมืองพระนครหลวงก็เป็นได้ ซึ่ง ศานติกล่าวว่า แต่เดิมพื้นที่ดังกล่าวน่าจะเป็นเพียงชุมชน ก่อนขยายเป็นเมืองในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์

หากพิจารณาจากหลักฐานของเขมรเอง โดยเฉพาะพระราชพงศาวดารเขมร ฉบับออกญาพระคลัง (นง) ที่กล่าวถึงข้างต้น ซึ่งแต่งขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระอุทัยราชา (พระองค์จันท์) ตรงกับรัชกาลที่ 2 ของไทยนั้น ศานติกล่าวว่า ในเอกสารดังกล่าว “ไม่พบว่ามีการเรียกบริเวณเมืองพระนครวัดว่า ‘เสียมราบ’ หากแต่ใช้ว่า ‘เมืองพระนครวัด’ โดยตลอด ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๑ ของไทย”

ส่วนหลักฐานทางฝั่งไทยนั้น ศานติกล่าวว่า “เสียบราบ” ปรากฏอยู่ในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับความพิสดารแทบทุกฉบับ เช่นพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา (ซึ่งเป็นงานที่ชำระขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4) แต่กลับไม่มีเอกสารร่วมสมัยฉบับอื่น กล่าวถึง “เสียมราบ” เลย

ศานติ อธิบายต่อไปว่า “เสียมราบ” มักถูกใช้ปะปนกับคำว่า “เมืองพระนครวัด” ในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เข้าถึงสมัยรัชกาลที่ 3 “เสียมราบ” จึงถูกใช้เป็นคำหลักชัดเจน (มียกเว้นบ้างเช่นเรื่อง “ประกาศเรื่องแผ่นดินเขมร” พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 4 ที่ใช้คำว่า “เมืองนครวัด” แทน “เสียมราบ) เรื่อยไปจนถึงสมัยรัชกาลที่ 5 จึงได้เปลี่ยนมาใช้คำว่า “เสียมราฐ” แทนในภายหลัง

คำว่า “เสียมราบ” จึงน่าจะเป็นคำที่ถูกนำมาใช้เรียกชุมชนอันเป็นที่ตั้งของปราสาทนครวัด ซึ่งพัฒนาขึ้นเป็นเมืองในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ และมีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ จนมีการตั้งเมืองอย่างเป็นทางการพร้อมสร้างกำแพงป้องกันขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3

อ้างอิง: ศานติ ภักดีคำ. “นครวัด เสียมเรียบ ชื่อนี้มาจากไหน? ใครเรียก?” นครวัด ทัศนะเขมร. สุจิตต์ วงษ์เทศ, บรรณาธิการ. กรุงเทพฯ : มติชน, 2545. น.22-25

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2560

Source: https://www.silpa-mag.com/history/article_9741

The post “เสียมราบ” ชื่อนี้มาจากไหน ฤาเพิ่งถูกนำมาใช้สมัยกรุงรัตนโกสินทร์? appeared first on Thailand News.