พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 (ภาพตกแต่งเพิ่มเติมจากไฟล์ต้นฉบับของ AFP PHOTO) ที่มา ศิลปวัฒนธรรม ฉบับตุลาคม 2562 ผู้เขียน วิภัส เลิศรัตนรังษี เผยแพร่ วันจันทร์ที่ 7 มีนาคม พ.ศ.2565   …แม้ว่าพระราชพิธีจะเป็นกิจของพระเจ้าแผ่นดินก็ตาม แต่ไม่ได้หมายความว่าพระเจ้าแผ่นดินจะเป็นองค์ประธานในการพระราชพิธีต่างๆ นั้นเสมอไป เพราะมีอย่างน้อย 2 พระราชพิธีที่จะต้องให้เสนาบดีสวมบทบาท “เป็นผู้ได้รับสมมต” (สะกดตามต้นฉบับ...

รัชกาลที่ 6 ทรงฉายพระฉายาลักษณ์ร่วมกับราชองครักษ์ (ภาพจากหนังสืองานพระราชทานเพลิงศพพระยาอนิรุทธเทวา) ผู้เขียน รัชตะ จึงวิวัฒน์ เผยแพร่ วันเสาร์ที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2565   ในประวัติศาสตร์ไทยมีบุคคลไม่กี่รายที่กล้าคัดค้านพระเจ้าแผ่นดินแบบตรงไปตรงมา ยิ่งเป็นทหารด้วยแล้วยิ่งมีน้อยราย พระยาวินัยสุนทร (วิม พลกุล) เป็นตัวอย่างของคนกลุ่มน้อยที่กล้าประพฤติเช่นนั้น ซึ่งนอกจากจะไม่โดนลงโทษแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ยังพระราชทานรางวัลให้อีกด้วย แต่เมื่อกาลมาถึงยุคเปลี่ยนผ่าน...

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ   “…พิจารณาไปในเรื่องเมืองพม่าที่กล่าวในหนังสือต่างๆ ได้ความรู้ใหม่อีกอย่างหนึ่งว่า พม่าไม่ได้เรียกประเทศของตนว่า ‘พม่า’ เรียกว่า ‘กรุงอังวะ’ พระเจ้าแผ่นดินถึงเมื่อตั้งราชธานีอยู่ที่อื่น ที่สุดจนถึงพระเจ้าสีป่อก็เรียกว่า ‘พระเจ้าอังวะ’ น่าพิศวงว่าเหตุใดจึงมาเหมือนกันกับไทยที่เรียกประเทศสยามว่า ‘กรุงศรีอยุธยา’ และเรียกพระเจ้าแผ่นดินว่า ‘พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา’ มาจนตลอดรัชกาลที่ ๓ เพิ่งมาเรียกชื่อ ‘สยาม’ ในทางราชการตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ เป็นต้นมา” (กรมพระยาดำรงฯ, เล่ม ๘,...

“ใจมันมิใช่ใจคนเปนผีโหงผีห่า” รัชกาลที่ 4 ทรงทราบเรื่อง การวิ่งเต้นติดสินบน ขอเป็นเจ้าเมือง แล้วท่านก็ทรงประกาศข้อความตอนหนึ่งว่า “ใจมันมิใช่ใจคนเปนผีโหงผีห่า “…ผู้ที่อยากจะเปนผู้สำเร็จราชการหัวเมือง สู้เปนหนี้ สินกู้ยืมท่านผู้อื่น สู้เสียดอกเบี้ยมาเสียสินบน ไปได้เปนผู้สำเร็จราชการเมืองเหล่านี้นั้น ขอให้ท่านทั้งปวงตั้งแต่ ผู้ดีตลอดไปจนไพร่รู้จักเถิดว่า ใจมันมิใช่ใจคนเปนผีโหงผีห่า สู้เสียเงินเสียทองเปนหนี้เปนสินผูกดอกท่านผู้อื่นไป ด้วยคิดว่าจะไปกินเลือดเนื้อมนุษย์ เถือเนื้อมนุษย์ หรือเอาเลือดมนุษย์ในเมืองนั้นมาใช้หนี้ได้ทันประสงค์ จึงคิดการดังนั้น ก็เพราะการในหัวเมืองเปนการไกลพระเนตรพระกรรณ ไกลหูไกลตาท่านผู้หลักผู้ใหญ่ จะพูดจะทำบังคับบัญชาอะไรไปคดๆ โกงๆ ก็อาจจะทำไปได้ทุกอย่าง...

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5   วันที่ 23 ตุลาคม พุทธศักราช 2453 ข่าวการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 นำมาซึ่งความตระหนกตกใจอย่างใหญ่หลวงต่อพสกนิกรชาวไทยในยุคนั้น เพราะพระองค์ทรงเป็นศูนย์รวมใจของคนทั้งแผ่นดินมายาวนานกว่ารัชสมัยใดๆ ของกรุงรัตนโกสินทร์ การจากไปอย่างกะทันหันทำให้ผู้คนเสียขวัญอย่างมาก “สี่แผ่นดิน” บทประพันธ์อมตะอันเลื่องลือของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช สะท้อนภาพให้เห็นความสมจริงในวันวิปโยคนั้นว่ามีการพูดถึงภาพของพระเจ้าอยู่หัวเป็นตัวแทนของพระองค์ที่คนคิดถึงก่อนสิ่งใดหมด “แต่เรื่องพระเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตนั้น พลอยไม่เคยนึกถึงเลย เพราะนึกไปไม่ถึงด้วยเป็นเรื่องใหญ่ ถ้าหากว่ายายเทียบไม่เหลวไหลแล้วและข่าวนี้เป็นความจริงก็เท่ากับว่าหลักหรือแกนของโลกมนุษย์ที่พลอยรู้จักนั้นสลายลง ความเชื่อถือในข่าวร้ายที่ได้ยินเพิ่มมากขึ้นทุกระยะที่หัวใจเต้น พลอยเหลือบดูพระบรมรูปแผ่นใหญ่ที่ติดไว้ในที่สูง...

ภาพประกอบเนื้อหา – พิธีทำขวัญแม่โพสพ ณ แปลงนาทดลอง สวนจิตรลดา ๒๗ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๐๔ (ภาพจาก สารานุกรมพระราชกรณียกิจพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรอบ ๖๐ ปี แห่งการครองราชย์)   โครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา เริ่มต้นจากการที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงปราถนาให้พสกนิกรอยู่ดีมีความสุขตามอัตภาพ โดยเฉพาะเกษตรกร เนื่องจากเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลักของประเทศไทย จากการแปรพระราชฐานไปจังหวัดต่างๆ ทรงพบว่าเกษตรกรยังประสบปัญหาในการประกอบอาชีพอยู่มาก อาจเป็นปัจจัยให้ประเทศพัฒนาได้ไม่เต็มที่ จึงทรงมุ่งมั่นพัฒนาการเกษตรไทยให้เจริญก้าวหน้า...

หากมองพระเมรุมาศจากกึ่งกลางของทางเข้านอกรั้วราชวัติทางทิศเหนือจะสามารถมองเห็นยอดพระศรีรัตนเจดีย์ซ้อนอยู่ในพระเมรุมาศบุษบกประธาน ที่มา หนังสือ “สู่ฟ้าเสวยสวรรค์” สำนักพิมพ์มติชน ผู้เขียน ธัชชัย ยอดพิชัย (หนึ่งในผู้เขียนหนังสือ “สู่ฟ้าเสวยสวรรค์”) เผยแพร่ วันเสาร์ที่ 21 ตุลาคม พ.ศ.2560   แนวคิดและความหมายในการวางผังพระเมรุมาศ รัชกาลที่ ๙ แนวคิดในการจัดวางผังพระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จะเชื่อมโยง สัมพันธ์กับศาสนสถานที่สำคัญในพื้นที่เกาะรัตนโกสินทร์บริเวณรอบมณฑลพิธีท้องสนามหลวง โดยตำแหน่งที่ตั้งพระเมรุมาศบุษบกประธาน ที่ตั้งของพระจิตกาธานสำหรับถวายพระเพลิงพระบรมศพ เป็นจุดตัดของแนวแกนที่สำคัญ...

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเก็บพระบรมอัฐิสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ ทรงน้ำพระสุคนธ์ในขันทองคำลงยา (ภาพจาก จดหมายเหตุงานพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๗. กรมศิลปากร, ๒๕๒๙.)   พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ทรงเก็บพระบรมอัฐิสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๗ (ภาพจาก จดหมายเหตุงานพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่...

ที่มา ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพฤษภาคม 2536 ผู้เขียน สุมิตรา จันทรเ์งา เผยแพร่ วันจันทร์ที่ 1 เมษายน พ.ศ.2562   ความเป็นมาของถนนทุกสายรวมทั้งถนนสีลม ๑ ใน ๓ ถนนแรกที่ก่อสร้างขึ้นในพระนครรัตนโกสินทร์ย่อมผูกพันอย่างแยกไม่ออกจากจุดที่ตั้งแรกเริ่มของ “กรุงเทพฯ” อันเป็นเมืองท่า ศูนย์กลางการค้าและการปกครองของชาวบางกอก ตั้งแต่ครั้งที่สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์และทรงเลือกที่ตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ตามชัยภูมิ “นาคนาม” ในตำราพิชัยสงครามคือมีน้ำโอบรอบภูเขา หรือถ้าไม่มีภูเขาหรือมีน้ำโอบรอบก็ได้ สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น...