สยามมงคล

ภาพถ่ายเก่า ถนนเจริญกรุง   การพัฒนาสยามในสมัยรัชกาลที่ 4 นั้นมีความจำเป็นอย่างยิ่งเพื่อสร้างความ “ศิวิไลซ์” ให้กับประเทศชาติ หนึ่งในการพัฒนาที่สำคัญในสมัยนั้นคือ “ถนน” ซึ่งเป็นสิ่งกระตุ้นการเจริญเติบโตทางด้านเศรษฐกิจและการขยายตัวของเมือง รวมทั้งเป็น “หน้าตา” ไม่ให้อายพวกฝรั่งด้วย ถนนเจริญกรุงเป็นถนนสายแรกที่สร้างขึ้นตามแบบ “ตะวันตก” สายแรกของสยาม เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2404 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ สมุหพระกลาโหมเป็นแม่กองก่อสร้างถนนสายใหม่ตั้งแต่สะพานเหล็ก บริเวณริมวังเจ้าเขมรยาวเรื่อยไปแล้วแยกออกอีก 2 สาย สายแรกตัดไปข้ามคลองผดุงกรุงเกษมเชื่อมต่อกับ “ถนนตรง” ส่วนอีกสายให้ตัดลงมาทางใต้ยาวตลอดไปถึงบริเวณดาวคะนอง ซึ่งไม่นานหลังจากตัดถนนก็ทำให้บริเวณสองฝากถนนคับคั่งเป็นแหล่งค้าขายที่สำคัญของสยาม รัชกาลที่ 4...

สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 (ทรงทอเสื่อ) ทรงเปิดกิจการ “สวนบ้านแก้ว” ที่จังหวัดจันทบุรี เพื่อเลี้ยงสัตว์ เพราะปลูก และท่อเสื่อชื่อดังเรียกว่า “ผลิตภัณฑ์เสื่อสมเด็จ” (ขอบคุณภาพจาก www.clipmass.com/story/98340)   เมื่อเจ้านายสตรีจำต้องใช้วิชาความรู้ที่ถูกบ่มเพาะตามแบบอย่างของสตรี “ชาววัง” นำมาเป็นเครื่องมือทำมาหาเลี้ยงชีพตนและครอบครัว หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 อ. วีระยุทธ ปีสาลี ได้อธิบายถึงเจ้านายสตรีไทยในสมัยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ว่าหลายพระองค์ต้องเผชิญกับความยากลำบากในชีวิต เจ้านายสตรีถูกตัดเงินปีลงไปมาก...

การสร้างสายสัมพันธ์ทางเครือญาติระหว่างเจ้าเมืองด้วยกันด้วยการ “สมรส” เป็นวิธีการแบบจารีตที่รัฐในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นิยมทำเพื่อสร้างพันธมิตรไมตรี และเป็น “กุศโลบาย” ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงใช้ในการสร้างฐานอำนาจในระยะแรกของการขึ้นครองราชย์ มีการสู่ขอธิดาขอขุนนางผู้มีอำนาจ หรือเจ้าเมืองต่างๆ มาเป็นเจ้าจอม ดังตัวอย่างเช่น คุณแพ หลานปู่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง), เจ้าทิพเกสร ธิดาเจ้าสุริยะ-เจ้าสุวัณณา ณ เชียงใหม่ เจ้านายฝ่ายเหนือ หากการสร้างสัมพันธ์เครือญาติที่สำคัญที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเจ้าเมืองเชียงใหม่ คือ “เจ้าดารารัศมี” เจ้าดารารัศมี (26 สิงหาคม พ.ศ.2416-9 ธันวาคม พ.ศ.2476) มีเชื้อสายวงศ์เจ้าเจ็ดตนทั้งทางพระบิดาและพระมารดา และถือว่ามีบรรดาศักดิ์สูงกว่าพระเชษฐาและพระภคินีที่ประสูติจากเจ้าแม่องค์อื่นๆ ปี...

เตียง ผู้บุกเบิกรุ่นที่ 1 ถ่ายภาพกับ สัมฤทธิ์ บุตรชายคนโตและบุตรคนอื่น ๆ ในตระกูลจิราธิวัฒน์ ในวันเปิดห้างเซ็นทรัล สาขาราชประสงค์ พ.ศ. 2507 (ภาพจากหนังสือ จิราธิวัฒน์สัมฤทธิ์)   เป็นเรื่องปฏิเสธไม่ได้ว่า “ชาวจีน” เป็นกลุ่มคนที่มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทยมายาวนาน เมื่อชาวจีนเริ่มอพยพมาลงหลักปักฐานที่ไทยถาวร บทบาทของชาวจีนต่อด้านเศรษฐกิจของประเทศจึงมีมากขึ้น มีชาวจีนหลายตระกูลอพยพเข้ามาตั้งรกรากในประเทศไทย หนึ่งในนั้นคือ “แซ่เจ็ง” จนนำมาสู่ตระกูลนักธุรกิจแนวหน้าของประเทศไทยอย่าง “จิราธิวัฒน์” แห่งเครือเซ็นทรัล ก่อร่างสร้างตัว ตระกูล “จิราธิวัฒน์” ก่อร่างสร้างตัวโดย “นี่เตียง” หรือ เตียง แซ่เจ็ง ชาวจีนจากหมู่บ้านไหเค้า...

การศึกษาจากวัด พระสงฆ์เป็นผู้ถ่ายทอดความรู้   เมื่อ พ.ศ. 2441 รัชกาลที่ 5 มีพระราชดำริปฏิรูปการศึกษา ได้ทรงจัดการการศึกษาขั้นต้น ให้กับประชาชนทั่วไป และทรงตัดสินพระทัยให้อยู่ในความรับผิดชอบของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยดูแลเรื่องงบประมาณ โดยให้วัดเป็นโรงเรียน ให้พระสงฆ์ภิกษุเป็นครูที่อบรมสั่งสอน วิชาที่สอนหลักๆ มีอยู่ 5 อย่างคือ อ่านเขียนหนังสือ, คิดเลข, ศีลธรรม, การดูแลรักษาสุขภาพร่างกาย และการทำงานอาชีพ...

โนราที่จังหวัดนครศรีธรรมราชในสมัยรัชกาลที่ 5 ผู้เขียน สุจิตต์ วงษ์เทศ เผยแพร่ วันเสาร์ที่ 11 ธันวาคม พ.ศ.2564 “โนรา” เป็นคำกร่อนจาก “มโนห์รา” ชื่อนางเอกเรื่องพระสุธน นางมโนห์รา เป็นละครชาวบ้านของรัฐอยุธยา แล้วแพร่หลายผ่านเมืองเพชรบุรีลงคาบสมุทรถึงภาคใต้ ในสมัยอยุธยา แม้ทุกวันนี้ยังมีความทรงจำว่าขุนศรีศรัทธานำโนราชาตรีจากกรุงศรีอยุธยาไปหัดให้ชาวเมืองนครศรีธรรมราช โนราภาคใต้มาจากละครชาวบ้านภาคกลาง (สมัยอยุธยา) ที่มีต้นตอจากการละเล่นเข้าทรงแก้บนในพิธีกรรมทางศาสนาผี ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับความเชื่อเรื่องขวัญหลายพันปีมาแล้ว (ขวัญไม่ใช่วิญญาณทางศาสนาพราหมณ์-พุทธที่รับอินเดีย) ละครชาวบ้านที่แพร่หลายขยายลงไปจากภาคกลางเป็นโนราในภาคใต้ แต่สมัยแรกถูกเรียก “ชาตรี” มีความเป็นมาอย่างสรุปย่อๆ ดังนี้ “ชาตรี”...

พระเจดีย์ 3 องค์ ที่ด่านพระเจดีย์ 3 องค์ จังหวัดกาญจนบุรี (ภาพจาก “วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดกาญจนบุรี” )   ด่านเจดีย์สามองค์ จังหวัดกาญจบุรีเป็นพื้นที่สุดชายแดนไทยด้านทิศตะวันตก ซึ่งในอดีตเป็นเส้นทางเดินทัพของไทยและพม่า ที่ด่านแห่งนี้ยังเป็นที่ตั้งของพระเจดีย์ 3 องค์อีกด้วย แล้ว “พระเจดีย์ 3 องค์” นี้มีที่มาอย่างไร สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ...