วัดพระแก้วมรกต ในพระบรมราชวังจตุมุขมงคล กัมพูชา (ภาพจากหนังสือ “เขมรสมัยหลังพระนคร”)พระบรมราชวังจตุมุขมงคล กรุงพนมเปญ กัมพูชา มีสถานที่สำคัญหลายแห่ง ในบรรดารายชื่อนี้มี “วัดพระแก้วมรกต” หรือ “วัดอุโบสถรตนาราม” เป็นวัดที่ตั้งอยู่ในพระราชวัง ซึ่งมีพระพุทธรูป “พระแก้วมรกต” ประดิษฐานบนบุษบก เมืองพนมเปญ (หรือชื่อเก่าว่า “เมืองจตุมุข”) เป็นเมืองสำคัญทางยุทธศาสตร์ของกัมพูชา สมัยก่อนมีเจ้าพญายาตและกษัตริย์องค์ต่อมาใช้เมืองนี้เป็นราชธานี ขณะที่พระราชวังจตุมุขมงคลนี้สร้างตั้งแต่ พ.ศ. 2408 ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้านโรดิมบรมรามเทวาวตาร (ครองราชย์ พ.ศ. 2403-2447) และปรับปรุงเปลี่ยนหลายครั้งในเวลาต่อมา รศ.ดร. ศานติ ภักดีคำ...

เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ (เจ้าคุณจอมมารดาแพ ในรัชกาลที่ 5) สรุปคำว่า “เจ้าคุณ” ที่ใช้เรียกสตรีฝ่ายในเมื่อครั้งอดีตในสมัยรัชกาลที่ 1-6 จากหนังสือ “สาส์นสมเด็จ” สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงอธิบายว่า เจ้าครอก หมายความว่าเป็นเจ้าโดยกำเนิดเจ้าคุณ หมายความว่าเป็นเจ้าโดยคุณ เจ้าคุณที่ใช้เรียกผู้หญิงมีใช้ในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ครั้งรัชกาลพระเจ้าเสือ ที่กรมพระเทพามาตย์ไปทูลขอพระราชทานอภัยโทษแก่เจ้าฟ้าเพชรเจ้าฟ้าพร เมื่อครั้งถมบึงหูกวาง พระเจ้าเสือตรัสถามว่า “เจ้าคุณขึ้นมาด้วยกิจธุระอันใด” สมัยรัชกาลที่ 1 เรียกท่านผู้หญิงนวล ภรรยาเจ้าพระยามหาเสนาฯ (บุนนาค) (ซึ่งท่านยังเป็นพี่น้องของสมเด็จพระอัครมเหสี) ว่า “เจ้าคุณ” เพราะสูงกว่าท่านผู้หญิงภริยาข้าราชการคนอื่นๆ เจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล มีธิดา 3 คน เรียกเป็นเจ้าคุณคือ...

ปากพิง คือส่วนหนึ่งของ “คลองพิง” เป็นคลองเชื่อมระหว่างแม่น้ำสำคัญ 2 สาย คือ แม่น้ำน่านกับแม่น้ำยม บริเวณปากคลองที่เชื่อมกับแม่น้ำน่านเรียกว่าปากพิง และบริเวณเชื่อมกับแม่น้ำยมเรียกว่าปากน้ำกรับพวง (หรือกระพวง) เป็นเส้นทางสัญจรทางน้ำที่สำคัญ ปรากฏชื่อปากพิงในเอกสารทางประวัติศาสตร์อย่างน้อยในสมัยกรุงศรีอยุธยา เมื่อครั้งสมเด็จพระมหินทราธิราชต้องการตีเมืองพิษณุโลก และยังมีบทบาทสืบต่อมาในการตั้งทัพรับศึกอะแซหวุ่นกี้สมัยกรุงธนบุรี และสงครามเก้าทัพสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ บริเวณคลองพิงจึงเป็นชัยภูมิที่สำคัญในการตั้งทัพเมื่อยามศึก อีกสิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญควบคู่กันคือการเป็นเส้นทางสัญจรที่สำคัญทั้งระหว่างเมืองในเขตลุ่มแม่น้ำน่าน และแม่น้ำยม รวมถึงเป็นเส้นทางสัญจรระหว่างเมืองใต้ (อาณาจักรบริเวณภาคกลาง) และเมืองเหนือ (ตั้งแต่ปากน้ำโพขึ้นไป) [1] … “คลองพิง” เส้นทางสัญจรสำคัญในอดีต คลองพิงเป็นคลองที่เชื่อมแม่น้ำสายสำคัญ...